Big 5 - Alles over de grote vijf dieren van Afrika

Op zoek naar de Big 5

de vijf gevaarlijkste dieren

Al jarenlang kijk ik naar mooie natuurdocumentaires op tv. Liefst die van National Geographic of de BBC. Daar kan ik heerlijk wegdromen bij de prachtige beelden van immense kuddes gnoes en zebra’s in mooie Afrikaanse landschappen. Met genot kijk ik naar de sierlijke stappen en bewegingen van giraffes, de kracht van de kaken van krokodillen, de precisie waarmee luipaarden hun prooi besluipen en de samenwerking van leeuwen in de jacht naar een maaltijd. Mijn bewondering gaat dan uit naar de intelligentie van olifanten in hun gedrag en emotie en er ontstaat een glimlach der herkenning bij het zien van speelse gorilla’s en chimpansees. De dieren van Afrika zijn voor altijd in mijn hart gesloten. Maar één ding blijft mij het meest fascineren tijdens een safari, het zien van de Big Five! Maar wat is nou die Big 5 en waar zijn ze te zien?

– Geschreven door Mariëlle Koudijs

Wat is de Big Five?

Momenteel wordt de Big 5 vooral geassocieerd met de meest populaire dieren die toeristen graag willen spotten en fotograferen tijdens hun safari. De oorsprong van de naam is echter heel wat minder fijn, hierover later meer. De dieren die tot de Big 5 behoren zijn de buffel, de leeuw, het luipaard, de neushoorn en de olifant. Het zien van de Big 5 valt niet altijd mee, omdat ze bijvoorbeeld niet veel voorkomen of omdat ze juist heel lastig te vinden zijn.

Buffels, leeuwen en olifanten zijn nog goed te zien op vele plaatsen. Buffels en olifanten leven vaak in grote kuddes, waardoor ze eenvoudig te zien zijn. Ook leeuwen leven voornamelijk in groepen en komen op veel plaatsen voor. Het zien van een luipaard wordt al lastiger, vooral omdat deze solitair leeft en voornamelijk tijdens schemer en in de nacht op jacht gaat. Overdag houdt een luipaard zich schuil in bomen en struiken. Neushoorns zijn de meest bedreigde van de vijf dieren en komen op veel minder plaatsen voor. Om op safari te gaan en de Big 5 te zien is het noodzakelijk die plekken te bezoeken waar de dieren ook te vinden zijn. Daarnaast is een grote dosis geluk en een scherp oog om ze te spotten zeer wenselijk.

Oorsprong van de term Big 5

De oorsprong van de term ‘Big Five’ of ‘Big 5’ ligt in de 19^e en begin 20^e eeuw, in de hoogtijddagen dat er nog volop in Afrika werd gejaagd op het grote wild. Jagers gebruikten de term Big 5 om die vijf dieren mee aan te duiden die niet zozeer de grootste dieren waren om op te jagen, maar vooral ook de meest gevaarlijke en lastigste dieren. Tegenwoordig wordt er nog steeds gejaagd in Afrika, maar wordt de term Big 5 het meest gebruikt door toeristen die met hun camera op jacht gaan om de dieren op de gevoelige plaat vast te leggen.

Hoezo gevaarlijk?

Het is namelijk zo dat buffels, neushoorns en olifanten als ze gewond zijn, of als mensen te dichtbij komen, niet snel wegrennen. Deze dieren kiezen eerder de aanval en gaan juist achter de jagers aan. Luipaarden zijn op hun beurt erg lastig te vinden in de dichte struiken en bomen waar ze zich graag ophouden. Samen met de leeuwen zijn luipaarden natuurlijk ook roofdieren die op jacht gaan naar vlees, waarmee ze erg gevaarlijk zijn voor potentiele prooien als de mens.

Bedreigde diersoorten

Door de jacht en het verdwijnen en inkrimpen van leefgebieden, komt de populatie van vele diersoorten in het gedrang. Momenteel staan vier van de vijf dieren van de Big Five op de Internationale Rode Lijst van bedreigde diersoorten. Buffels zijn de enigen van de Big 5 die niet bedreigd zijn, ze zijn wijdverspreid en goed vertegenwoordigd. De kwetsbare dieren zijn leeuwen en luipaarden. Bij deze soorten nemen de aantallen sterk af en lopen ze het risico om bedreigd te worden. Ook de olifant is erg kwetsbaar. Door diverse natuurbeschermingsprojecten zit er gelukkig weer een stijgende lijn in de aantallen olifanten. Helaas blijven de olifanten door het stropen van ivoor en door de steeds krapper wordende leefgebieden nog altijd erg kwetsbaar. De neushoorn is er het slechtste aan toe en deze zijn dan ook ernstig bedreigd. Neushoorns hebben daarmee een extreem hoge kans om uit te sterven.

Waar vindt u de Big 5?

In het Afrika van Matoke Tours

In diverse landen is de Big 5 gelukkig nog te vinden. Hieronder een korte opsomming in welke landen en parken u de Big Five kunt bewonderen. Er zijn meerdere landen waar de Big 5 te bewonderen is, de hieronder genoemde bestemmingen zijn allen opgenomen in het programma van Matoke Tours.

Bezoekt u Kenia?

Leeuwen komen in de meeste parken in Kenia voor. In Tsavo leven echter de meest gevreesde en woeste leeuwen. Uniek is dat de mannetjes hier geen manen hebben. In de Masai Mara leven de grootste leeuwen. Olifanten komen voor in een groot aantal parken van Kenia. In Amboseli is de trefkans het grootste, in Tsavo hebben ze een unieke roodbruine kleur. Maar ook Masai Mara en Samburu kent goede olifantenpopulaties. De grootste kuddes buffels treft u in de Masai Mara. Lake Nakuru bezoekt u dan voor witte neushoorns, voor zwarte neushoorns heeft u de beste kansen in de Masai Mara. Ook natuurreservaat Ol Pejeta is goed voor neushoorns. Tot slot vindt u de luipaarden in diverse parken, waaronder Nakuru. Zelfs is recentelijk voor het eerst in 100 jaar de zwarte luipaard gespot in Laikipia County.

Op safari in Tanzania?

De concentratie dieren in Noord-Tanzania is fenomenaal! De meeste dieren komen voor in de Serengeti, Tarangire, Lake Manyara en in de Ngornongo Krater. Voor leeuwen gaat u het beste naar de Serengeti, voor olifanten bezoekt u Tarangire en voor de neushoorn gaat u naar de Serengeti of de Ngorongoro Krater. Luipaarden en buffels komt u ook in de hierboven genoemde parken tegen. Luipaarden zijn het lastigste te vinden, buffels zijn juist weer ruim vertegenwoordig.

Op safari in Zuid-Tanzania?

In Ruaha en Katavi komen vier van de vijf dieren van de Big 5 voor. Dit zijn twee prachtige ongerepte natuurparken, waar u het wild bijna voor uzelf hebt. Selous Game Reserve is ook zo’n park dat nog niet zo heel druk bezocht wordt. Hier kunt u de Big 5 met een goede dosis geluk wel tegen komen. Hier leven namelijk ook enkele neushoorns, die echter weinig worden gezien door de dichte begroeiing waarin ze leven. De drie parken hebben echter ook nog een ander voordeel; hier heeft u kans de zeldzame wilde honden tegen te komen! Niet één van de Big 5, maar wel een dier welke safarigangers graag een keer voor de camera krijgen.

Gaat u naar Oeganda?

Ook in Oeganda is de Big 5 te vinden, verspreid over diverse parken. Leeuwen, luipaarden, buffels zijn er in Murchison Falls, Queen Elizabeth, Kidepo Valley en Lake Mburo nationale parken. De beste plek voor Olifanten is in Murchison Falls , Kidepo en Queen Elizabeth. De enige plek waar momenteel nog neushoorns te vinden zijn in Oeganda, is in het Ziwa Rhico Sanctuary nabij Murchison Falls. Oeganda herbergt eigenlijk de Big 6, als we de gorilla’s meerekenen in Bwindi Impenetrable Forest en de Big 7 als ook de chimpansees van Kibale Forest meetellen!

Heeft u plannen voor Rwanda?

De Big 5 in Rwanda bevinden zich allemaal in één park! Namelijk Akagera Nationaal Park. In dit park zijn in 2017 tien zwarte neushoorns geherintroduceerd vanuit Zuid-Afrika, nadat in het park in 2007 de laatste neushoorns zag verdwijnen. Net als Oeganda kent Rwanda ook de Big 6 met de gorilla’s in Volcanoes Nationaal Park en de Big 7 met de chimpansees in Nyungwe Forest.

Gaat u naar Malawi?

Dan zijn er twee parken waar u grote kans heeft alle vijf de dieren tegen te komen: Majete Wildreservaat en Liwonde Nationaal Park. In beide parken heeft u de mogelijkheid de Big Five te spotten. Het leuke van Liwonde is dat het een klein park is en dat u in korte tijd mogelijk alle vijf de dieren kunt spotten. In een omheind reservaat van het park is een project ter bescherming van de zwarte neushoorn. Leuke van de parken in Malawi is dat hier niet alleen jeepsafari’s mogelijk zijn, maar dat u ook te voet of per boot de vele dieren kunt bewonderen. Een heel andere beleving.

Staat Zambia op uw bucket list?

Dan is ook hier de Big Five te zien. Zambia heeft een groot aantal prachtige parken, waar dieren als olifanten, buffels, leeuwen en luipaarden voorkomen. In North Luangwa is men bezig de neushoorn weer helemaal te herintroduceren in Zambia door. Bij Mosi-oa-Tunya National Park stroomopwaarts van de Victoria Watervallen kunt u middels en wandelsafari de neushoorns bewonderen. Naast de Big 5 heeft u in Zambia ook goede kansen op wilde honden in Kafue en South Luangwa.