Uitgeroepen tot 'beste reisorganisatie' door Columbus Travel
Kwaliteit & kleinschalig
Persoonlijk & duurzaam
 

REISVERLANGEN ZONDER VLEUGELS

Over de strijd tussen reispassie en klimaatimpact

Ik heb het flink te pakken. Al jaren ben ik besmet met het reisvirus en volgens de laatste cijfers van het RIVM ben ik lang niet de enige. Ervaringsdeskundigen weten dat het reisvirus besmettelijk, chronisch en onbehandelbaar is. Onze onstilbare drang om nieuwe culturen en prachtige natuurgebieden te verkennen leidt tot herhaalde uitbraken van verwondering. We herkennen de symptomen wel (constante reiskoorts en een onvermogen om langdurig op één en dezelfde plek te blijven), maar wetenschappelijke pogingen om het virus te beheersen zijn tot nu toe tevergeefs gebleken. We kunnen alleen maar concluderen dat het reisvirus een permanente, zij het aangename, toevoeging aan ons leven blijft. 

Mijn favoriete reismaatje is mijn reislustige en tevens geïnfecteerde zoon Noah. We maakten onze eerste verre reis toen hij 3 maanden oud was en sindsdien reizen we jaarlijks.  Op elke reis stralen zijn ogen verwondering uit, en het zien van zijn groei en ontdekkingsdrang maakt me apetrots! Herkenbaar? Dan bent u wellicht ook besmet. Ook herkent u zich dan waarschijnlijk in mijn worsteling tussen het verlangen om prachtige, ongerepte natuurgebieden te blijven ontdekken en het besef dat mijn reisgewoonten, met name vliegen, een negatieve impact hebben op diezelfde natuur.  

Ik ben Wim, mede-eigenaar van Matoke Tours. Ik ben verantwoordelijk voor ons beleid op het gebied van duurzaamheid, maar vooral ook een reiziger in hart en nieren. Graag neem ik u mee op mijn reis, een duurzaamheidsreis. Het is een reis zonder eindpunt, waarbij ik op zoek ben naar de balans tussen de positieve en negatieve impact van reizen en hoe hiermee om te gaan in de praktijk.  

Positieve impact van reizen

Laat me positief beginnen

Want ja, reizen heeft ook een positieve impact. Juist op veel verre bestemmingen en/of ontwikkelingsbestemmingen brengt het toerisme veel goeds. Doordat toeristen betalen om natuurgebieden te bezoeken en wilde dieren te zien, worden deze beschermd en behouden.

Ook zorgt de reisbranche voor enorm veel werkgelegenheid. Wist u dat 10% van de wereldbevolking voor hun inkomen afhankelijk is van toerisme? Als dat wegvalt, zullen veel van die mensen terug moeten vallen op landbouw, en die extra landbouwgrond zal ten koste gaan van natuurgebieden. Zonder toerisme zullen vele natuurgebieden (en diersoorten) helemaal verdwijnen. De schade voor natuur en klimaat zal daarmee enorm zijn. Helemaal niet meer reizen (en dus vliegen) is dus niet de oplossing.  

 

Negatieve impact van vliegen

Hoe zit dat?

Vliegen heeft een negatieve impact op het klimaat vanwege de uitstoot van broeikasgassen. Met name koolstofdioxide (CO2), stikstofoxiden (NOx) en waterdamp hebben een groot negatief effect op het klimaat. Daarnaast zijn verre vluchten schadelijker voor het klimaat dan kortere vluchten, ook relatief gezien. Dit heeft een aantal oorzaken: 

  • Afstand: Verre vluchten verbruiken meer brandstof en stoten dus meer CO2 uit. Het verbruik van brandstof neemt toe met de afstand die wordt afgelegd. Ook moet er meer brandstof worden meegenomen. Het extra gewicht daarvan leidt tot meer verbruik. 
  • Vlieghoogte: Verre vluchten maken gebruik van hogere vlieghoogtes, waar de atmosfeer dunner is. Op deze hoogtes is de impact van uitgestoten broeikasgassen, zoals CO2, groter dan op lagere hoogtes. Dit komt doordat de uitstoot van vliegtuigen op deze hoogtes minder wordt afgebroken door natuurlijke processen en langer in de atmosfeer blijft hangen, waardoor het broeikaseffect wordt versterkt. 
  • Efficiëntie van vliegtuigen: Langeafstandsvliegtuigen zijn over het algemeen groter en krachtiger dan vliegtuigen voor kortere vluchten, wat betekent dat ze meer brandstof verbruiken per passagier per kilometer. 
  • Andere emissies: Naast CO2 stoten vliegtuigen ook andere broeikasgassen en luchtverontreinigende stoffen uit, zoals waterdamp, stikstofoxiden en zwaveldioxide. Hoewel deze stoffen een kleinere rol spelen dan CO2, dragen ze wel bij aan het versterken van het broeikaseffect en andere milieuverontreinigingsproblemen. 
  • Directe vlucht of niet?
    Voor korte vluchten is het beter om een directe vlucht te nemen, omdat het opstijgen en landen relatief veel co2 uitstoot. Bij lange vluchten is dit niet altijd het geval. Omdat verre vluchten meer brandstof mee moeten nemen en vaak hoger vliegen is het soms beter om de vlucht op te delen in 2 korte delen. Dit gaat alleen op als je niet te ver om moet vliegen.  

Meten = weten

Welke impact heeft mijn vlucht?

Een retourvlucht Amsterdam-Oeganda stoot gemiddeld 1300 kg CO2 per persoon uit. Een retourvlucht naar Tanzania 1000 kg CO2 per persoon en een vlucht naar Zuid-Afrika of Madagaskar stoot gemiddeld 1500 kg CO2 per persoon uit. Op onze bestemmingen wordt er gemiddeld bijna 1300 KG CO2 per persoon uitgestoten en dat is gemiddeld weer 93% van de totale uitstoot van een reis. Om het verder in perspectief te brengen is het goed om te weten dat 1300 KG Co2 gelijkstaat aan 650 kWh. Met 650 kWh kan ik ongeveer 650 wasjes draaien.  

De internationale vlucht heeft dus – zoals we al wisten – de grootste negatieve impact van de reis op ons klimaat en onze planeet. Gemiddeld is dit ongeveer 93% van de totale CO2 uitstoot van de reis. Daar valt dus ook de meeste winst te behalen. Ik vind het dan ook frustrerend dat luchtvaartmaatschappijen buiten de Parijs-akkoorden & andere klimaatverdragen vallen. Innovatie gaat immers sneller als er druk achter zit. Dat mag ik echter niet als excuus gebruiken om weg te kijken, want laten we eerlijk zijn; ik ben zélf verantwoordelijk voor het reisgedrag en de CO2-uitstoot van mijn zoon en mij. 

Er zijn tegenwoordig handige rekenmodellen om te berekenen hoeveel een specifieke vlucht uitstoot, zodat je niet met gemiddelden hoeft te werken. De verschillen in uitstoot worden veroorzaakt door het type vliegtuig, het aantal tussenstops of de route en die verschillen kunnen enorm groot zijn. Zowel voor privé als voor Matoke Tours gebruik ik Google Flights. Als ik hier mijn reisdata en route invul, krijg ik verschillende vluchtopties te zien met daarachter de Co2-uitstoot per optie. Zo kan ik dus een vlucht selecteren op basis van de minste uitstoot. Handig!

Tijdens de reis stoot je natuurlijk ook uit, maar het is wat moeilijker om dit nauwkeurig te meten. Met Matoke Tours zijn we bezig om dit voor elke reis in kaart te brengen, zodat u dit niet hoeft te doen. We hopen dit in 2025 bij elke reis op onze website te benoemen. Tot die tijd kan ik/ kunt u werken met een gemiddelde. We weten dat de vlucht op onze bestemmingen gemiddeld 93% van de CO2 uitstoot veroorzaakt. Ik kan dus eenvoudig bereken wat mijn uitstoot dan is bij 100%. Daarbij is het goed om te realiseren dat dit een gemiddeld betreft; wanneer ik veel binnenlandse vluchten gebruik zal dit aan zienlijk meer zijn.

 

Reduceren versus compenseren

Een paar goede tips

Doordat ik nu de uitstoot van mijn reis weet, kan ik ook opzoek gaan naar manieren om dit te reduceren of te compenseren. Maar hoe doe ik dat? Er zijn zorgen over de daadwerkelijke effectiviteit van CO2-compensatieprojecten en de mate waarin ze de uitstoot daadwerkelijk verminderen. Sommige projecten bieden mogelijk niet het verwachte niveau van CO2-compensatie. Niets doen is echter ook geen optie. Hieronder geef ik een paar tips: 

Reduceren 

  1. Reis langer in plaats van vaker. Dit zorgt voor minder vliegbewegingen.  
  2. Blijf langer op 1 plek en ga van de gebaande paden. Vaak zijn de onverwachte hoogtepunten de momenten waar u het meest van geniet. Daarnaast brengt het werkgelegenheid en hoeft u zich minder vaak te verplaatsen.  
  3. Kies lodges en hotels op basis van hoe ze omgaan met plastic, afval, elektriciteit, water, etc.  
  4. Zoek op Google Flights naar de vlucht die het minste uitstoot en boek die vlucht ook als het ietsje duurder is 
  5. Laat op reis uw handdoek niet elke dag wassen, maar gebruik dezelfde handdoek 2 of 3 keer. 
  6. Boek naast jeepsafari’s ook eens een wandelsafari, fietssafari of kies voor een jeepsafari die uitgevoerd wordt in een elektrische landcruiser.  

Compenseren 

  1. Reduceren blijft efficiënter dan compenseren, maar zolang u en ik blijven vliegen blijft compenseren van belang. Kies een CO2-compensatieproject dat u kent en/ of vertrouwd en ondersteun dit. Liefst langdurig en niet eenmalig. Als u het moeilijk vindt om te bepalen welk project u kunt vertrouwen, kunt u er ook voor kiezen om een project te ondersteunen dat wordt ondersteunt door een partij die u wél vertrouwt. Matoke Tours ondersteunt zowel JustDiggIt als de  Chris Roberts Forest Foundation 
  2. Er zijn vele manieren van compenseren en dat hoeft niet specifiek via CO2-compensatieprojecten. Compenseren is het meest effectief als u langdurige aanpassingen maakt in uw dagelijks leven. Zo kunt u wat vaker op de fiets springen of de verwarming wat lager zetten. Anderen kiezen ervoor om het huis te laten isoleren of een warmtepomp aan te schaffen. Noah en ik kiezen er bijvoorbeeld voor om 3 dagen in de week geen vlees te eten. Dat levert een besparing op 300 KG CO2 per jaar op, naast een paar leuke experimentele avonden aan de hand van Jamie Olivers VEG –kookboek.  Hoe leuk!  

Gevleugeld reisgeluk

Balans zoeken

De Verenigde Naties, de Wereldbank en andere internationale organisaties investeren juist in toerisme in ontwikkelingslanden. Ze erkennen het belang van toerisme, vanwege de positieve impact op werkgelegenheid en voor het behoud van regenwouden en andere natuurgebieden. Niet meer reizen is dus niet de oplossing en gelukkig maar, want het reisvirus is immers chronisch en onbehandelbaar. Het gaat uiteindelijk om het vinden van de juiste balans tussen reizen en minder CO2 uitstoten. Dit begint met weten wat je nu eigenlijk uitstoot en wat dit betekent voor het klimaat. Vervolgens kan iedereen op zijn of haar eigen manier opzoek gaan naar een manier om dit te reduceren of compenseren. Niets doen is voor mij geen optie meer en dat kan ik ook niet uitleggen aan mijn zoon. Ik hoop dat mijn zoektocht ook u een beetje op weg helpt, want uiteindelijk is de meeste winst behalen als we allemaal een beetje doen.

Wim Kok

  • Als mede-eigenaar en directeur van Matoke Tours BV is Wim onder andere verantwoordelijk voor het duurzaamheidsbeleid van Matoke Tours.  
  • Als mede-eigenaar en toenmalig directeur van Matoke Tours LTD (Oeganda) heeft Wim het duurzaamheidsbeleid van Matoke Tours LTD geïmplementeerd.  
  • Wim is actief lid van de ANVR-stuurgroep “Transparantie en rapportage”  
  • Wim is als break-even-travel-expert betrokken bij de Leisure lab.  
  • Wim is medeoprichter en penningmeester van de Chris Roberts Forest Foundation in Oeganda 
  • Wim is medeoprichter van de Rwenzori Tourism Academy in Oeganda 
  • Wim geeft gastlessen aan – en begeleidt studenten van de Breda University of Applied Sciences (BUAS) bij hun onderzoek naar duurzaam toerisme bij Matoke Tours. 
Onze populaire bestemmingen

Uit liefde voor Afrika

Inspireren wij u graag met onze ervaringen en tips!